पाण्डबखानी अनलाइन खबर
गलकाेट,२२ वैशाख
नेपाल भित्रको नेपाल, झोलुङ्गे पुलको जिल्ला, देशको एकमात्र शिकार आरक्ष रहेको जिल्ला विभिन्न नामले कहलियको र विभिन्न ऐतिहासिक, धार्मिक तथा साँस्कृतिक पहिचान बोकेको बागलुङ जिल्ला ।
गलकाेट,२२ वैशाख
नेपाल भित्रको नेपाल, झोलुङ्गे पुलको जिल्ला, देशको एकमात्र शिकार आरक्ष रहेको जिल्ला विभिन्न नामले कहलियको र विभिन्न ऐतिहासिक, धार्मिक तथा साँस्कृतिक पहिचान बोकेको बागलुङ जिल्ला ।
संघीय संरचना अनुसार गण्डकी प्रदेश अन्तर्गतको एक जिल्ला बागलुङ, जिल्ला सदरमुकाम देखि करिब ४५ किलोमिटर पश्चिममा अवस्थित एक नगरपालिका गलकोट नगरपालिका जहाँ अनेकन प्राकृतिक सुन्दरता सँगै धार्मिक र साँस्कृतिक विविधताले भरिपुर्ण रहेको छ ।
गलकोट नगरपालिकाको मल्म, हरिचौर र पाण्डवखानी तथा ताराखोला गाउँपालिकाको ताराखोला र हिलको बिचमा अवस्थित धार्मिक तथा साँस्कृतिक पहिचान बोकेको प्राकृति सुन्दरताले भरिपूर्ण करिब ३३ सय मिटर उचाइमा रहेको घुम्टे पहाड जहाँ बर्सेनि हजारौं आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक/भक्तजनहरू पुग्ने गर्दछन् । बिशेष गरि बैशाख पुर्णिामा (बौद्ध जयन्ती)को अघिल्लो दिन भब्य मेलाका साथ पुजाआजा गर्ने प्रचलन छ । जुन दिन यस् क्षेत्रका हजारौं श्रद्धालु भक्तजनहरू आफ्नोे मनोकांक्षा पुरा हुने अभिलाषाका साथ पुग्ने गर्दछन् ।
हाल भौतिक संरचनाको विकास र संरक्षण गर्नका लागि भन्दै गलकोटमा विभिन्न संघसंस्थाहरू स्थापना भएको पाईन्छ केही बाहेक तिनीहरूको उल्लेखनीय भुमिका नभए पनि जस आफ्नो पोल्तामा लिनका लागि हर तरहले अग्रसर भएको देखिन्छ यधपी इतिहासलाई नै बङ्ग्याएर घुम्टेको पहिचान र बिशेषतालाई मोड्न खोजेको पनि यदाकदा देख्न र सुन्न पाईन्छ । घुम्टेको चौतर्फी विकास र संरक्षण गर्दै यसको धार्मिक र साँस्कृतिक पक्षलाई जगेर्ना गर्न जरुरी छ साथै यहाँको प्राकृतिक विविधता र सुन्दरतालाई कायम राख्दै इतिहासलाई साक्षी राखी गल्कोटेहरू विकासका लागि जुट्न आवश्यक देखिन्छ ।
पाण्डवखानी, बैशाख पुर्णिामा तथा घुम्टेको अन्योन्याश्रीत र ऐतिहासिक सम्बन्ध रहेको पाईन्छ । जब बौद्ध जयन्ती नजिकिदै जान्छ तब पाण्डवखानीमा यक किसिमको हर्षोल्लासमय चतारो आउँछ जुन नेपालीहरूको महान पर्व दशै र तिहार भन्दा कम रौनकको हुदैन । दशै र तिहारमा भन्दा अधिक मानिसहरू पाण्डवखानी भित्रिन्छन् खाद्यान्न तथा घरायसी सरसामानहरूको जोहो गरिन्छ केटाकेटी, युवायुवती देखि बुढापाका सम्मलाई छुन्छ बैशाख पुर्णिामाले । सदियौ देखि पुर्णिामाको अघिल्लो दिन घुम्टे जाने प्रचलन चलिआएको छ । घुम्टे जाने र पाण्डवखानीमा बिद्यमान साँस्कृतिक धरोहर सति घाँतु हेर्ने प्रचलन युगौ देखि चलिआए सर्वबिधितै छ । बैशाख पुर्णिामा पाण्डवखानी घुम्टेमेला इतिहास बनिसकेको छ जसरी चैतेदशै बागलुङे मेला र कोट मेला इतिहास बनेका छन् । यसर्थ बैशाख पुर्णिामाको घुम्टे मेला पनि पाण्डवखानी सँगै गल्कोटेको इतिहास हो । प्रचारप्रसार र जगेर्ना गर्न सके सम्पूर्ण गलकोट र जिल्लाले समेत फाइदा लिन सक्नेछ । यसलाई जगेर्ना गर्न, प्रचारप्रसार गर्न आज भन्दा करिब १४ वर्ष अगाडि बैधानिक रूपमा घुम्टे साँस्कृतिक तथा प्राकृतिक संरक्षण मञ्चको स्थापना भएको छ जसले साँस्कृतिक, धार्मिक तथा प्राकृति सम्पदाको संरक्षण गर्न केही योगदान पुर्याएको छ र बैशाख पुर्णिामा मेलालाई व्यवस्थित गरेको छ । पुनश्च यो वर्षको घुम्टे मेला लगायत सम्पूर्ण कार्यक्रम देशमा कोरोना भाइरसबाट बच्न र बचाउन महामारी फैलिन नदिनको लागि लगाइएको लकडाउनको कारण स्थगन गरिएको छ जसको पुर्ण पालना गर्दै घुम्टे नजानको लागि सम्पूर्णलाई आग्रह गरिन्छ । नियमको पुर्ण पालना गर्दै घुम्टेको सर्वाङ्गिण विकासमा ऐक्यबद्धता जनाउन सबैमा अनुरोध गर्दछु । जय घुम्टे, जय वाला सिद्ध, जय सिद्ध भैरब हामी सबैको कल्याण गरून् । अर्को वर्षको पुर्णिामा मेला भव्यताका साथ मनाउला ।
लेखक :- बिष्णु काउचा मगर
गलकोट नगरपालिकाको मल्म, हरिचौर र पाण्डवखानी तथा ताराखोला गाउँपालिकाको ताराखोला र हिलको बिचमा अवस्थित धार्मिक तथा साँस्कृतिक पहिचान बोकेको प्राकृति सुन्दरताले भरिपूर्ण करिब ३३ सय मिटर उचाइमा रहेको घुम्टे पहाड जहाँ बर्सेनि हजारौं आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक/भक्तजनहरू पुग्ने गर्दछन् । बिशेष गरि बैशाख पुर्णिामा (बौद्ध जयन्ती)को अघिल्लो दिन भब्य मेलाका साथ पुजाआजा गर्ने प्रचलन छ । जुन दिन यस् क्षेत्रका हजारौं श्रद्धालु भक्तजनहरू आफ्नोे मनोकांक्षा पुरा हुने अभिलाषाका साथ पुग्ने गर्दछन् ।
पाण्डवखानी, बैशाख पुर्णिामा तथा घुम्टेको अन्योन्याश्रीत र ऐतिहासिक सम्बन्ध रहेको पाईन्छ । जब बौद्ध जयन्ती नजिकिदै जान्छ तब पाण्डवखानीमा यक किसिमको हर्षोल्लासमय चतारो आउँछ जुन नेपालीहरूको महान पर्व दशै र तिहार भन्दा कम रौनकको हुदैन । दशै र तिहारमा भन्दा अधिक मानिसहरू पाण्डवखानी भित्रिन्छन् खाद्यान्न तथा घरायसी सरसामानहरूको जोहो गरिन्छ केटाकेटी, युवायुवती देखि बुढापाका सम्मलाई छुन्छ बैशाख पुर्णिामाले । सदियौ देखि पुर्णिामाको अघिल्लो दिन घुम्टे जाने प्रचलन चलिआएको छ । घुम्टे जाने र पाण्डवखानीमा बिद्यमान साँस्कृतिक धरोहर सति घाँतु हेर्ने प्रचलन युगौ देखि चलिआए सर्वबिधितै छ । बैशाख पुर्णिामा पाण्डवखानी घुम्टेमेला इतिहास बनिसकेको छ जसरी चैतेदशै बागलुङे मेला र कोट मेला इतिहास बनेका छन् । यसर्थ बैशाख पुर्णिामाको घुम्टे मेला पनि पाण्डवखानी सँगै गल्कोटेको इतिहास हो । प्रचारप्रसार र जगेर्ना गर्न सके सम्पूर्ण गलकोट र जिल्लाले समेत फाइदा लिन सक्नेछ । यसलाई जगेर्ना गर्न, प्रचारप्रसार गर्न आज भन्दा करिब १४ वर्ष अगाडि बैधानिक रूपमा घुम्टे साँस्कृतिक तथा प्राकृतिक संरक्षण मञ्चको स्थापना भएको छ जसले साँस्कृतिक, धार्मिक तथा प्राकृति सम्पदाको संरक्षण गर्न केही योगदान पुर्याएको छ र बैशाख पुर्णिामा मेलालाई व्यवस्थित गरेको छ । पुनश्च यो वर्षको घुम्टे मेला लगायत सम्पूर्ण कार्यक्रम देशमा कोरोना भाइरसबाट बच्न र बचाउन महामारी फैलिन नदिनको लागि लगाइएको लकडाउनको कारण स्थगन गरिएको छ जसको पुर्ण पालना गर्दै घुम्टे नजानको लागि सम्पूर्णलाई आग्रह गरिन्छ । नियमको पुर्ण पालना गर्दै घुम्टेको सर्वाङ्गिण विकासमा ऐक्यबद्धता जनाउन सबैमा अनुरोध गर्दछु । जय घुम्टे, जय वाला सिद्ध, जय सिद्ध भैरब हामी सबैको कल्याण गरून् । अर्को वर्षको पुर्णिामा मेला भव्यताका साथ मनाउला ।
लेखक :- बिष्णु काउचा मगर
No comments:
Post a Comment